Aç?k Bilim Podcast

“ALO kelimesi nereden geliyor?” diye merak edip interneti araştıracak olursanız bazı Türkçe kaynaklarda, Alexander Graham Bell’in sevgilisi “Alessandra Lolita Oswaldo” adının baş harflerinden kaynaklandığı yönünde yanlış bir iddiaya rastlarsınız. Sunay Akın da dahil olmak üzere, bir takım yazarlar bu hikayeye itibar edip gerçekmiş gibi anlatınca, Alessandra Lolita Oswaldo isimli hayali kadın, sadece Türkçe konuşanların inançlarında yaşattığı bir tarihi kişilik haline geldi. Zaten bu ismi Google'da aratırsanız Türkçe sayfalar dışında bir yerde bulamazsınız. Esasında oldukça mutlu bir evliliğe sahip olan Bell ve eşi, uydurulan bu hikayeyi görse muhtemelen çok üzülürdü. Graham Bell’in gerçek aşk hayatı ise şöyle: 1876’da telefonun patentini aldığında bekârdı ve 1877 yılında Bell Telephone Company adlı şirketini kurar kurmaz yıllardır ilişkilerinin sürdüğü ancak Bell’in şirket için paraya ihtiyacı olması sebebiyle bir süredir evlenmeyi ertelediği Mabel Hubbard ile dünya evine girdi. Alexander’ın Mabel’e düğün

100. programımıza bir kala Dome'da gerçekleştirdiğimiz canlı etkinlikte maalesef teknik bazı problemlerden ötürü sesler epey problemli oldu. Temizleyebildiğimiz kadar temizledik, budadığımız kadar budadık... En azından dinlenebilir bir hale getirmeye çalıştık (Fatih Turgel'e teşekkürler). Tüm dinleyenlerimizden çok özür dileriz. Konumuz: Yaz Saati uygulaması gerçekten de gerekli mi?

Kayıtlarını 2017'nin son haftasında yaptığımız 98. bölümümüzü, 2018'in ilk bölümü olarak Podcast dizinimize bu hafta ekliyoruz. Konuğumuz Halil Babilli'ydi ve kendisiyle "son gerçeklik çağını" konuştuk. Dolu dolu bir program oldu. Günümüzde gerçeklik algısı... Niçin veriler değil de, "kişisel kanı" öne geçiyor? "Ne düşünürsek o" mu? Gerçeğin "manipülatörü" kimler? Görsel olarak bile yanıltılabileceğimiz günler geliyor... Bilgi silsilesi ve itibar silsilesi "Gerçeklik Teyit Hizmeti" olabilir mi? Filtreler sağlıklı çalışır mı? Bu hizmet kabiliyetlerimizi azaltır mı? Eşitlik höristiği. Herkese sağlıklı, mutlu ve huzurlu yıllar dileriz.    

Her geçen gün yeni bir sözdebilimin ortaya çıktığı, şarlatanların kanal kanal gezdiği, ne idüğü belirsiz iddiaların popülerlik kazandığı günlerden geçiyoruz. Bu eğilimin ardında belki de ülkemizdeki bir takım siyasi ve ekonomik belirsizliklerin etkisi vardır. Maalesef insanlar iyi şeyler duymaya ya da dertlerini "kısayoldan" halletmeye ihtiyaçları olduklarında, bu tür palavralara daha çok prim veriyorlar. Birileri her şeyi nefesle, titreşimlerle, ne idüğü belirsiz enerjilerle açıklayadursun; gelin biz bilim ne söylüyor ona bakalım. Mesela... Gerçekten de olumsuz duygular "evrene kötü enerji yaymamıza mı" neden oluyor? Elbette mesele "kötü enerji" değil. Ancak olumsuz duygular, beynimizin çalışma şeklini ve dolayısıyla da dünyayı algılama biçimimizi ciddi derecede değiştirir. Bu olumsuz duygulardan başlıcası strestir. Stres, herhangi bir tehdit varlığı altında tetiklenen bir dizi sinirsel yanıttır aslında. Kendinizi bir aslan saldırısı tehdidi altındaki bir ceylan olarak düşünün. Artık ne önünüzdeki otun

2017'nin son Muhabbet Teorisi'nden sizlere merhaba! Bugün yıl içerisindeki önemli haberleri ele aldık. Bir de konuğumuz vardı: Işıl Arıcan! Onunla birlikte her birimizin seçtiği haberler üzerinden geçtik, konular hakkında bir takım bilgiler de aktarmaya çalıştık. Kübra Karacan da Twitter'dan destek verdi. Sıradaki bölüm Halil Babilli'nin konuk olduğu "Son Gerçeklik Çağı" olacak! (Çekimleri çoktan yapıldı biliyorsunuz). Yayın boyunca paylaştığımız bağlantılar şu tweet zincirinde: https://twitter.com/AcikBilim/status/946078362807791616 Hepinize harika, mutlu, güzel bir yıl diliyoruz.  

NöroBlog Podcast'in 11. bölümünde "kişilik" konusunu tartıştık. Kişilik nedir? Kişiliğimiz hangi kriterlere göre tanımlanabilir? Kişilik testlerine güvenebilir miyiz? Siyasilerin açıklamaları üzerinden kişiliklerine dair hangi bilgileri elde edebiliriz? Kişilik bozuklukları tedavi edilebilir mi? Herkese keyifli dinlemeler...

Safsatalarla geçen bir haftanın sonunda "hiçbir konu bulma sıkıntısı" yaşamadık... Öyle ki, konuşacağımız her şeyi programa sığdıramadık bile. Nefes terapisi nedir? Allah allah... Kontesi gece yarısı kim sevdi? Canan Karatay'ın iddiaları... Alüminyum ve Alzheimer ilişkili mi? Veriler kraldır! Tevfik Uyar'ın bir ses problemi vardı; bir süre sonra halloluyor (mikrofon değişikliği). Dinleyicilerimizden özür dileriz.

Bugün değerli bilim insanı Carl Sagan'ın ölüm yıl dönümü olduğundan, 2012 yılında Açık Bilim olarak seslendirdiğimiz "Soluk Mavi Nokta" videosunun ses kaydını yayınlıyoruz. Seslendiren: Tevfik Uyar, Düzenleyen: Işıl Arıcan. Rahat uyu Carl Sagan... Orijinal yazı: http://www.acikbilim.com/2012/02/video-gorsel/soluk-mavi-nokta.html

10 Aralık 2017 tarihli Dome canlı yayınımızda paranormal serimizin sonuncu programını gerçekleştirdik. Artık ayaklarımızı yere basma vakti geldi... Haber turu: İki yeni "genç" galaksi kuramları değiştiriyor... Crispr-Cas9 ile yeni gelişmeler... Mars'ın atmosferinin kaçma nedeni manyetosfer olmayabilir. Havada durma, psikokinezi... Köken olarak ne zamana dayanıyor? Cisimleri uçurduğunu iddia edenlerin numaraları. Israrla bayinizden isteyin.    

İçimi kemiren, ciddi ciddi aklımı kurcalayan bir soru var.  Tam olarak bana yaşattığı duyguyu şair Cemal Safi daha iyi ifade ediyor: "İçim ürperiyor... Ya evde yoksan?" Yokluğu beni böylesine korkutan, mutluluğumu varlığına bağladığım, umudumu yitirmekten endişe ettiğim şey dünya dışı yaşam. Yani hanımlar, beyler, bu yaşadığım şey bir "evrensel yalnızlık" korkusu! Tamam... Kainatta yüz milyarlarca galaksi ve bir de onların içinde milyarlarca ve milyarlarca yıldız var. Hatta bir de onların çevresinde milyarlarca ve ... ve milyarlarca gezegen... Ancak yine de, hâlâ ve hâlâ, ne kadar büyük bir kozmik tesadüfün ürünü olduğumuzu yeterince bilmiyoruz. Dünya tarihine bakarsak, daha Dünya'da koşullar elverişli hale gelir gelmez yaşam kendini göstermiş gibi görünüyor. Kâinatın yaşamla dolup taştığını düşünmemize neden olabilecek, muazzam bir olgu bu... Ancak burada bilim insanlarının kafasını karıştıran önemli bir soru var: Madem yaşam bu kadar kolay ortaya çıkmış (hani Dünya daha soğur soğumaz olmuş ya), o hald

Paranormal serimize devam ediyoruz! Bu üçüncü program... Bu hafta konumuz spiritüalizm. Yani ruhçuluk! Haftanın haber turu: İlk hayvan atamız basit bir sünger mi? Galapagos adasında iki nesilde evrim... NVidia'nın yeni yapay zekası ürkütüyor... "Son gerçeklik çağında" tehdit altında mıyız? KOŞAN ADAM!!! Teknosa'nın "Merkür Retrosu", şu bizim reklamcılık... Ruh nedir? Ruhçuluk nedir? Muzip kardeşler. Faraday'ın zekice tasarladığı deneyler. Ruh fotoğrafçılığı... Artan makinelere rağmen azalan "garip olay" oranı. Haftaya Dome'dayız! Canlı yayına da bekleriz.    

Robotların iş dünyasına dâhil olmalarının akla gelen ilk yan etkisi iş gücünün el değiştirmesi… Bu doğru. Elbette çok daha ağır koşullarda, yorulmadan ve şikâyet etmeden çalışabilecek, insandan çok daha hızlı ve verimli bir şekilde görev yapabileceklerse, “rakip” olarak algılayabilirsiniz. Lakin robotların "iş gücü piyasasına" hakim olmasının çok daha başka etkileri de olabilir. Mesela, Nick Bostrom’un yapay zekânın olası tehlikelerini konu aldığı "Süperzekâ: Yollar, tehlikeler, stratejiler" adlı kitabında dikkat çektiği tarihi bir gerçek var… O da şu: Otomobilin icadından önce ABD’deki at nüfusu 27 milyondu. Elbette bu atlar, ulaşımda, taşımada, inşaatta, tarımda… Hemen hemen her yerde kullanılıyorlardı. Ne zaman ki motorlu araçlar piyasaya sürülüp de ucuzladı, at nüfusu dramatik bir biçimde düşmeye başladı. Bugün ABD’deki at nüfusu 3 milyon ve pek azı işe koşuluyor. Çoğunlukla hobi ve eğlence amacıyla yetiştiriliyorlar. Bostrom buradan yola çıkarak, robotların iş gücü piyasasını ele geçirmesi halinde in

Geçtiğimiz hafta başladığımız Paranormal serimize devam ediyoruz. Bu haftaki konumuz "Duyu Dışı Algılama". Telepati, geleceği görme, bakmadan bilme gibi... Önce haftanın haberleri: Bakteriler ve kanser türleri arasındaki ilişki... Sinekteki mikrop sayısı. MIT'nin geliştirdiği "ısı bataryası"... Ve sonra da ana konumuz: Tarihte "duyu dışı algılamanın kanıtı olarak sunulan" deney serileri hangileri? Bunlarda nelere rastlandı? Nasıl usulsüzlükler döndü? İyi haftalar.

19 Ekim'de, yani bundan hemen hemen 1 ay önce, Hawaii Üniversitesi'nde heyecanlı bir şey oldu. NASA tarafından finanse edilen ve görevi Dünya yakınlarındaki asteroid ve kuyrukluyıldızları izlemek olan Pan-STARRS1 teleskobu ekibi, daha önce hiç bilmedikleri bir cisim keşfettiklerini fark ettiler. O sıralarda Dünya'dan 30 milyon kilometre uzaklıkta olan cismin ne idüğü belirsizdi. Bir kuyrukluyıldız mı? Yoksa bir asteroid mi? Yoksa... Bambaşka bir şey mi? Cismin hiperbolik yörüngesine bakılırsa Güneş etrafında yörüngeye hiç girmemişti. Yörüngesi kabaca hesaplandığındaysa kaynağı Vega yıldızıymış gibi görünüyordu. Ne var ki asteroidin hızının saniyede 26,4 km olması cismin Vegalı olmasına bir engel teşkil ediyor gibi görünüyordu. Zira lk belirlemelere göre asteroid 300.000 yaşındaydı! Bu kadar "kısa" sürede Vega'dan gelmiş olamazdı! Bir süre sonra "Belki bir kuyrukluyıldızdır" diye düşünüldü çünkü eğer öyleyse, yıldızların yanından geçerken hız kazanmış olabilirdi ancak ESO ve diğer gözlemevlerinden gelen göz

Muhabbet Teorisi'nde ilk kez bir seriye başlıyoruz bu hafta... Bir kaç program boyunca Paranormal ve Parapsikoloji konularını konuşacağız. Bu ilk bölümde konuyu genel olarak ele aldık. Sıradaki bölümlerde telepati, telekinezi, levitasyon vb. alt konuları detaylı olarak işleyeceğiz. Haftanın haberleri: Güneş sistemimizdeki yabancı ziyaretçi, Ross 128 b: Yaşanabilir en yakın öte gezegen, Arkeolojide veri bilimi Paranormalin tanımı: Genel bir tanım mı? "Paranormal" destekçileri mi böyle anıyor? Paranormal neden çekici? Psişik güçler bir arayışı mı yansıtıyor? Adaletsizlik ve haksızlığa tepki mi? Tekrar edilebilirlik ve Olağanüstü İddia / Kanıt Denklemi McLab ve Randi'nin Trollemesi Animizm ve Ruh

Kaan Öztürk'ün sunduğu ve Prof. Dr. İlker Birbil'i konuk ettiği 91. bölümde yapay öğrenme, veri bilimi ve yapay zekâ kararlarının şeffaflığı ele alındı. Makine kararlarına ne kadar güvenebiliriz? Sosyal açıdan sonuçları memnun edici olur mu? Makineler karara kutu... Peki ya insan? Farklı hakimler farklı karar verebiliyor... Ya algoritmalar? Yine de insan kararları... Bu yüzyılda devreden çıkarlar mı? Yoksa bu ham bir hayal mi? Neye ihtiyacımız var? Türkiye için tren kaçıyor mu?    

Bu hafta sizlere mucitler tarihindeki elim bir olayı anlatacağım. Topsy'nin ölümünü... Topsy, mucit Thomas Edison’un Nikola Tesla’ya açtığı savaşta bir adım öne geçebilmek için infaz ettirdiği filin adıdır. Kan donduran infaz 4 Ocak 1904'te gerçekleşmiştir. Peki, ne oldu da Edison'un, bir filin elektrikle öldürülmesine yol açacak kadar gözü döndü? İki mucit arasındaki ilişki Edison’un ABD’ye yeni gelmiş Sırp mühendis Nikola Tesla’yı işe almasıyla başladı. O yıllarda Edison, mucidi olduğu akkor lambanın kullanımını yaygınlaştırmak adına kurduğu elektrik santraliyle meşguldü. Edison’un elektrik santrali bugünkülerin aksine “doğru akım (DC)” üretmekteydi. Doğru akımın taşınma problemleri nedeniyle New York sokakları adeta bir kablo cehennemine dönmüştü. Öyle ki, hemen her gün tellere dokunan bazı meraklı çocuklar ya da telleri görmeyen dikkatsiz yetişkinler elektrik akımına kapılarak hayatını kaybediyordu. Tesla, patronu Edison’a alternatif akıma (AC) dair buluşlarından bahsetmiş, bu akımı kullanmanın daha za

Doksanıncı bölümümüzden sizlere merhaba. Dome İstanbul'da canlı olarak sahnelediğimiz doksanıncı bölümümüzde kuantum zırvalarını ele aldık. Müon tomografisi ve piramitlerde keşfedilen yeni boşluk Proxima Centauri'deki kuşak Mucize nedir? Ne demektir? Neden sözdebilimciler kuantuma bu kadar sardılar? Fizikçilerin bunda suçu var mı? Belirsizlik ilkesi ve kuantumun anlaşılabilirliği. Her ayın ilk pazar gününde Dome'da buluşmaya devam ediyoruz. Sosyal medya hesabımızı takip edin. [Yalansavar] [Açık Bilim Facebook] [Açık Bilim Twitter] Açık Bilim'i desteklemek isterseniz Patreon hesabımıza bağışta bulunabilirsiniz. Youtube'dan izlemek isteyenler bu bağlantıyı takip edebilirler.

İki insanın etkileşimi demek, bir beyindeki elektrik sinyalinin söz, yazı, ses, yüz ifadesi gibi araçlarla diğerinin beynine aktarılması demektir. Şimdi dinlediğiniz bu cümleler, benim beynimde elektrik sinyalleri olarak ortaya çıktıktan sonra, dudaklarım aracılığıyla sese dönüştü ve kulaklarınızdan içeriye girdi. Tekrar elektrik sinyaline dönüştürülerek yorumlandı. Yani iletişim dediğimiz şey, bu sinyalin dolaylı olarak transferidir. Peki ya iki beyni birbirine kabloyla bağlayarak da bilgi transfer edebilir miyiz? Bu sorunun yanıtını arayan bazı araştırmacılar uzun yıllardır deneylerine devam ediyorlar. Anlatacağım deneylerden ilki "fareden-fareye". 2013 yılında Duke Üniversitesi'nde yapılan bu deneyde iki fare kullanıldı. Farelerden birine kırmızı ve yeşil ışıklar gösterildiğinde, her renk için farklı bir tuşa basarak suyu alabileceği öğretildi. Paralel bir odadaki fare için de aynı düzenek kuruldu. Tek bir farkla... Bu ikinci fare ışıkları göremiyor, eğer su istiyorsa hangi zamanda hangi tuşa basması g

Muhabbet Teorisi'nin 89. bölümünde pek çok konuda uzun uzun, güzel güzel sohbet ettik. Önce geçen haftanın haberleri turumuzu gerçekleştirdik. Sonra da devridaim makineleri iddiaları üzerine konuştuk. Güneş Sistemi'ndeki yabancı nesne. Sophia'a Suudi Arabistan vatandaşlığı Yapay zeka hata yaparsa, cezalandırılabilir mi? Kasıtlı kötülük yapabilir mi? Makaklarda performansı %40 artıran non-invazif yöntem Devridaim makineleri: Sahtekârlık mı? İşbilmezlik mi? fMRI bizlere neler kattı? Hafızamız manüpile edilebiliyor mu? Önümüzdeki hafta programımız DOME'da, canlı gösteri şeklinde olacak. 5 Kasım'da bekleriz.